GRAD VRANJE
Dobrodošli u Vranje – grad pesme, tradicije i mirisa juga!
Smešten u dolini reke Južne Morave, Vranje je grad koji nosi duh starog Balkana, a svojom toplinom i gostoprimstvom osvaja svakog posetioca. Ovde se sudaraju prošlost i sadašnjost, stvarajući jedinstvenu priču koja poziva na istraživanje. Grad duše i emocija Vranje je poznato po svojoj bogatoj kulturnoj baštini, autentičnoj muzici i pesmi koja odzvanja iz svake kafane. Ovde su se rodile priče Bora Stankovića, čuvenog pisca koji je proslavio dušu ovog kraja. Šetajući njegovim stopama, možete osetiti mirise starog Vranja i čuti priče o ljubavi, strasti i životu.
Istorijske znamenitosti
Markovo kale – Izgrađeno u 13. veku, Markovo Kale je srednjovekovni spomenik kulture, smešten 4,5 km severno od Vranja, između planina Krstilovica i Pljačkovica. Ova tvrđava je bila i ljudsko naselje, a prema predanju, naziv je dobila po Marku Kraljeviću koji je tu boravio. Tu je i poznata legenda da je Marko, bežeći od Turaka, preskočio planinu sa svojim konjem Šarcem, čiji je otisak ostao na steni. Tvrđava je 1412. godine osvojena od strane osmanskog sultana Muse, a danas je u ruševinama, iako postoje napori da se očuva.
Crkva Svete Petke – Krstata džamija – Crkva Svete Petke, poznata i kao Krstata džamija, datira iz 13. veka i nalazi se blizu Belog mosta. Prema predaji, Turci su pokušavali da izgrade minaret na ovom mestu, ali su se suočavali s problemima dok nisu ugradili krst u zidove. Džamija je postojala do 1878. godine, kada su je porušili srpski Na njenim temeljima, podignuta je mala crkva, koja je postala mesto hodočašća, posebno na Veliki petak
Manastir Svetog Oca Nikolaja – Ovaj manastir je bio metoh manastira Hilandara i pominje se u Hilandarskoj povelji iz 1343–1345. godine. Prema nekim izvorima, manastir su podigla braća Balšići. Obnovljen je godine, a u njemu su pronađene nadgrobne ploče, uključujući jednu s natpisom knea Baldovina. Manastir je poslednji put obnovljen 2002. godine i danas je aktuelno versko središte.
Manastir Gornje Žapsko, u blizini sela Gornje Žapsko kod Vranja, pripada Srpskoj pravoslavnoj crkvi i Eparhiji Osnovan u 13 . veku, obnovljen je 1843. godine. Manastir je poznat po duhovnoj tradiciji i doprinosu monaštva, a u 20. veku bio je dom Versko-učiteljske škole. Tokom Drugog svetskog rata konak je zapaljen, a nakon rata oduzet deo imovine. Sestrinstvo je obnovljeno 1994. godine. Manastir čuva vizantijsku tradiciju u ikonopisu, pojanje i rukotvorine.
Manastir Svetih apostola Petra i Pavla u Dubnici, severozapadno od sela Dubnica, takođe pripada Eparhiji vranjskoj . Prvi put se pominje 1576/1577. godine, a praznuje se na Petrovdan, 12. jula. Manastir je poznat po svojoj duhovnoj tradiciji i očuvanju imovine, a obnavljan je između dva svetska rata. U planu je povezivanje manastira s lokalnim svetinjama radi unapređenja pristupa i očuvanja.
Amam ili Tursko kupatilo – Stari amam u Vranju, izgrađen oko 1690. godine, bio je tipično tursko kupatilo, sa specifičnim a rhitektonskim karakteristikama. Iako se danas ne može posetiti, ovaj objekat je važan deo kulturnog nasleđa
Pašin konak – je sagrađen 1765. godine i predstavlja reprezentativni primer osmanske arhitekture. Sastoji se od dve zgrade , Selamluka ( za muškarce) i Haremluka (za žene). Ovaj konak je od istorijskog značaja, jer je tu bila smeštena i prva vranjska gimnazija. Danas se u jednoj od zgrada nalazi Narodni muzej, sa bogatom zbirkom predmeta iz perioda NOB-a, arheologije i etnologije
Beli most – poznat i kao Most ljubavi, izgrađen je godine iznad Vranjske reke. Prema legendi, most je podignut u spomen tragične ljubavi između Srba i Turkinje, što je dovelo do smrti dvoje mladih. Na mostu je postavljena ploča s natpisom koji simbolizuje nesrećnu ljubav.
Saborni hram Svete Trojice – Saborna crkva Svete Trojice, izgrađena 1858. godine, je najvažniji pravoslavni hram u Vranju. Građena je uz pomoć vranjskog paše Huseina, a postoji l egenda da su Vraňanci morali lukavstvom da dobiju dozvolu za gradnju. Obnova crkve počela je 1994. godine, a završena godine, kada je obeleženo 150 godina od izgradnje.S
Kuća Bore Stankovića – Kuća Bore Stankovića u kojoj je rođen poznati pisac, izgrađena je godine. Nakon rekonstrukcije u XX veku, kuća je pretvorena u muzej posvećen životu i delu ovog velikog književnika. Kuća je tipična za vranjski dom, sa originalnim nameštajm i predmetima svakodnevnog života iz tog vremena.
Svaka od ovih lokacija nudi bogatu istoriju i kulturno nasleđe koje povezuje prošlost i sadašnjost Vranja, a posetioci mogu uživati u istraživanju zanimljivih spomenika, legendi i tradicija ovog kraja.