Manastir Vavedenja Presvete Bogorodice u Palji, koji se nalazi u selu Palja, oko 50 kilometara od Surdulice, pripada Srpskoj pravoslavnoj crkvi i Eparhiji vranjskoj. Manastir je smešten na 950 metara nadmorske visine, na levoj obali reke Medenice. Manastir Vavedenja Presvete Bogorodice poslednje je mesto u Srbiji gde je pre više vekova Sveti Sava zanoćio, idući za Bugarsku, gde se upokojio. O tome ovde postoji predanje, koje se prenosi više od osam vekova. Na osnovu arheoloških istraživanja koja su obavljena tokom 2006. i 2007. godine, utvrđeno je da manastir potiče iz 13. veka. Ne zna se tačno kada je manastir podignut, ali se veruje da potiče iz IX veka, sa pretpostavkom da je osnovan oko 818. godine.
Obnovljen je u XIII veku od strane Dejanovića, a priprata je dodata krajem XIX veka, nakon Berlinskog kongresa 1878. godine. Hram je jednobrodan, sa oltarom, bočnim apsidama i pripratom. Najstariji deo crkve je pokriven kamenim pločama, ali su novije freske koje su naslikali bugarski majstori nakon gradnje priprate, niskog kvaliteta.
Tokom istorije, manastir je bio i muški i ženski, a monasi su ga naselili sve do balkanskih ratova. Danas u manastiru živi jedan monah, otac Prohor. U blizini manastira nalazi se lekoviti izvor, koji je poznat po svojoj vodi koja pomaže, naročito kod bolesti očiju. Ovaj izvor je poznat kao izvor Svete Petke, Svetog Save ili Presvete Bogorodice, a prema predanju, Sveti Sava je posetio manastir 1236. godine.
Narod se u manastiru okuplja nekoliko puta godišnje, posebno na praznike Svetog proroka Jeremije (14. maja), Svetog proroka Ilije (2. avgusta) i Uspenije Presvete Bogorodice (28. avgusta). Manastir ima i staro groblje, podeljeno na mušku i žensku stranu.
Spomen-kosturnica u Surdulici nalazi se u gradskom naselju u Pčinjskom okrugu, Srbija. U njoj su pohranjene kosti surduličkih mučenika, žrtava bugarske okupacije tokom Prvog svetskog rata.
Tokom bugarske okupacije (1915–1918), Surdulica je postala mesto masovnih zločina. Oko 3.000 Srba je ubijeno, a više od 10.000 internirano u Bugarsku. Žrtve su uglavnom bili sveštenici, učitelji, lekari i ugledni građani, kako bi se sprovela bugarizacija. Ubijeni su sahranjivani u masovne grobnice, a njihovi ostaci kasnije su preneti u Spomen-kosturnicu.
Posle rata, 1922. godine, započeta je izgradnja Spomen-kosturnice na inicijativu Odbora za podizanje memorijala. Kosti žrtava sakupljane su iz masovnih grobnica, a sama kosturnica svečano je otvorena 24. avgusta 1924. godine u prisustvu kralja Aleksandra i patrijarha Dimitrija.
Tokom Drugog svetskog rata, bugarski okupatori uništili su unutrašnjost kosturnice. Obnovljena je tek nakon rata, ali sa znatno skromnijim izgledom. Danas predstavlja značajan spomenik kulture i podsećanje na stradanja srpskog naroda.
Spomen-kosturnica je simbol sećanja na žrtve bugarske okupacije i čuva uspomenu na tragične događaje iz istorije Surdulice.